مقدمه

سرمنشاء دقیق انیاگرام مشخص نبود و شواهد کمی در این زمینه وجود دارد ولی گفته می شود که منشاء این نگرش، به بیش از 2500 سال قبل از میلاد در بابل می رسد.

مفهوم انیاگرام امروزی توسط جرج گرجیف و در دهه 1930 معرفی شد. او در مسیر علاقه مندی و فعالیت های خود به دانش عرفان، به این اعتقاد رسید که یک علم تکامل یافته برای دگرگون کردن روان انسان در عهد باستان وجود داشته که بعدها و در طول تاریخ مفقود شده است. او و گروهی از دوستانش، با سفر به کشورهایی چون مصر، افغانستان، ترکیه، یونان، ایران، هند و تبت شروع به جمع آوری ادبیات و حکمت باستانی کرده و در این مسیر بود که گرجیف با نماد انیاگرام مواجه شد.

گرجیف شروع به آموزش تالیفات و حکمت های جمع آوری شده در قالب آموزش های ترکیبی از مفاهیم روانشناسی، معنوی و کیهان شناسی در سن پترزبورگ و مسکو نمود و در این راستا مفهوم انیاگرام به صورت امروزی آن را نیز توسعه داد.

انیاگرام امروزی حاصل فعالیت های گورجیف، اسکار ایچازو و کلودیو نارانجو بوده و در ادامه مسیر توسط ریچارد ریسو و راس هادسون بسط و توسعه یافته است.

درک نماد انیاگرام

نماد انیاگرام از سه عنصر دایره، مثلث و شش ضلعی به همراه 9 تیپ شخصیتی تشکیل می شود که در متون اولیه هر یک از این نمادها و تیپ های شخصیتی معنای خود را داشته اند.

 

 

 

تیپ 1: اصلاح طلب (تیپ منطقی و آرمان گرا)

 

منطقی، آموزگار، موفق، جهادگر، اخلاق گرا، کمال گرا، نظم دهنده، هدفمند و منضبط

ترس ها: بد بودن، ناکارآمد بودن، شرور بودن، فاسد بودن

امیال: خوب، پرهیزکار و متعادل بودن، منظم و یکپارچگی

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: افراد با این تیپ شخصیتی احساس می کنند که دنیا را به شکل های مختلف باید اصلاح نمایند. آنها برای غلبه بر مشکلات و بدبختی ها تلاش می کنند، بخصوص مشکلات اخلاقی … آنها برای ارزش های والا تلاش می کنند، حتی به بهای قربانی کردن خویش. افراد با این تیپ شخصیتی مردمی عمل گرا هستند و مایل هستند که مفید باشند و احساس می کنند که ماموریتی در زندگی خود دارند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: مقاومت، سرکوبگری و پرخاشگری در برابر امیال و غرایز طبیعی خود. می توانند تبدیل به افرادی بسیار خودکنترل گر و خشک شده و دیگران را از هرگونه لذتی محروم کنند. کمال گرایی بیش از حد، سرسختی و انعطاف ناپذیری.

تیپ 2: امدادگر (تیپ مراقب و میان فردی)

 

نوع دوست، عاشق، مراقب، راضی کننده، توانمندساز، بخشنده، مردم پسند

ترس ها: دوست نداشتنی و ناخواسته بودن

امیال: خوب، احساس دوست داشته شدن

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: افراد با این تیپ شخصیتی بیشترین سودمندی را برای دیگران دارند و بسیار تلاش می کنند تا خود را فردی سودمند و مفید نشان دهند. آنها بسیار مهربان هستند و با شکیبایی بی کران خود به دیگران کمک و از آنها حمایت می کنند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: این افراد میل به دخالت بیش از حد در زندگی دیگران داشته و از به بازی گرفتن دیگران لذت می برند. این افراد ترس از احساس بی ارزشی دارند.

تیپ 3: موفق (تیپ موفقیت مدار و عمل گرا)

 

برانگیزاننده، سرمشق، انسان کامل، خوش بیان، جاه طلب، سازگار، ممتاز و خودآگاه

ترس ها: بی ارزش بودن با وجود موفقیت هایشان

امیال: خوب، احساس ارزشمند بودن، مورد پذیرش قرار گرفتن، مطلوب بودن

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: در بسیاری از جنبه های زندگی خود موفق بوده و مردم اغلب بخاطر مهربانی و فضیلت های آنان، به آنها احترام می گذارند. این دسته افراد بیشتر به خودشان و نیز به رشد استعدادها و توانایی های خود ایمان دارند. این افراد می خواهند مطمئن شوند که زندگی آنها موفقیت آمیز است.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: تلاش نسنجیده برای کسب چیزهایی که فکر می کنند آنها را بیشتر ارزشمند خواهد ساخت، می تواند آنها را چنان از خود بیگانه کند که از درک اینکه واقعا چه می خواهند یا علایق واقعی آنها چیست، عاجز می شوند و با خود قطع رابطه می کنند.

تیپ 4: فردگرا (تیپ حساس و گوشه گیر)

 

هنرمند، رویایی، افسرده، هنرشناس، حساس و گوشه گیر، خودخواه و دمدمی مزاج

ترس ها: عدم هویت و عدم اعتبار شخصی داشتن

امیال: درک و فهم از خود و اهمیت خود، ایجاد هویتی فارغ از تجربه درونی خود

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: این افراد هویت خود را از طریق پنداشتن خودشان به صورت کاملا متفاوت از دیگران حفظ می کنند. افراد تیپ 4 فکر می کنند که مثل انسان های دیگر نیستند و در نتیجه آن، هیچ کس نمی تواند آنها را درک کند یا آنها را به قدر کافی دوست بدارد. این افراد با خودشان روراست بوده و مالک تمام احساسات خود هستند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: همیشه احساس می کنند چیزی را در خود گم کرده اند و هر چیزی را که در دیگران می بینند در ظاهر همان گم شده آنها است.

تیپ 5: پژوهشگر (تیپ محقق و جدی)

 

متفکر، مبتکر، مشاهده گر، متخصص، زیرک، محقق و جدی

ترس ها: ترس از درماندگی، غیرمفید بودن، ناتوان شدن (از پای درآمدن)

امیال: توانمند بودن و شایسته بودن

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: این افراد کنجکاو بوده و می خواهند بفهمند پدیده های جهان هستی چطور کار می کنند. آنها همواره در حال پژوهش کردن و سوال پرسیدن هستند. آنها نظرها و آیین های متداول را قبول ندارند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: احساس می کنند که بخوبی دیگران توانایی انجام امور را ندارند، و به جای انجام فعالیت هایی که اعتماد به نفس آنها را بالا ببرد وارد دنیای ذهنی خود می شوند، یعنی جایی که بیشتر احساس توانمندی می کنند.

تیپ 6: وفادار (تیپ متعهد و امنیت مدار)

 

سرپرست، وظیفه شناس، میانجی، سنت گرا، متعهد و امنیت مدار

ترس ها: ترس از عدم حمایت و هدایت، ترس از عدم توانایی نسبت به نجات خویشتن

امیال: یافتن امنیت و منابع حمایتی

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: این افراد نسبت به دوستان و باورهای خویش وفادارترین افراد بوده و به هر نوع رابطه بین فردی چنگ می اندازند. این افراد نسبت به ایده ها، نظام ها و باورها نیز وفادار هستند. دلیل این کار، ترس از مورد حمایت قرار نگرفتن است.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: اضطراب و اعتماد به نفس پایین و اینکه ممکن است بدون توجه به حل تشویش هیجانی خود، سعی می کنند تا در محیط زندگی خود ایجاد امنیت کنند.

تیپ 7: مشتاق (تیپ پرکار و خوش گذران)

 

خودانگیخته، همه فن حریف، اهل تفنن، نیروبخش

ترس ها: ترس از دچار محرومیت و درد شدن

امیال: شاد بودن، لذت بردن، ارضاء شدن

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: این افراد نسبت به هر چیزی که توجه آنها را به خود جلب کنند اشتیاق نشان می دهند. دیدگاه آنها نسبت به زندگی همراه با علاقه مندی، خوشبینی و حس ماجراجویی است. این افراد میل به عمل داشته و ممکن است در یک زمان مشخص درگیر چندین طرح و برنامه شوند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: به دلیل درگیر شدن همزمان با موضوعات مختلف، ارزش وقت خود را ندانسته و به راحتی آن را هدر می دهند و در برخی موارد در زمانی که باید انتخاب کنند دچار اضطراب می شوند.

تیپ 8: چالشگر (تیپ قدرتمند و مقتدر)

 

رهبر، سرنوشت ساز، خود رای، کله شق، تکرو

ترس ها: ترس از صدمه دیدن یا کنترل شدن توسط دیگران، ترس از توهین و بی احترامی

امیال: میل به حفظ خویشتن، تعیین مسیر زندگی خویش

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: افراد این تیپ، نه تنها از چالش کردن با خودشان لذت می برند بلکه یه دیگران نیز فرصت می دهند تا برای سبقت گرفتن از آنها خود را بیازمایند. آنها با صلابت هستند و برای ترغیب کردن دیگران جهت هر نوع تلاش و کوششی، توانایی روانی و جسمانی ویژه ای دارند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: خودمحوری و تکروی جنبه منفی این تیپ شخصیتی می باشد و ممکن است از پذیرش قواعد اجتماعی سر باز زنند.

تیپ 9: صلح طلب (تیپ راحت طلب و متواضع)

 

التیام دهنده، خوش بین، پذیرا، دلگرم کننده، سازگار و خوش خیال

ترس ها: ترس از فقدان و جدایی، ترس از فنا شدن

امیال: آرزو جهت حفظ ثبات درونی و آرامش ذهنی

 

جنبه مثبت تیپ شخصیتی: افراد این تیپ، از صمیم قلب به دنبال صلح و آرامش درونی و بیرونی برای خود و دیگران بوده و برای حفظ آرامش درونی خود تلاش می کنند.

جنبه منفی تیپ شخصیتی: تلاش بیش از حد برای صلح و آرامش در برخی مواقع تبدیل به گرایش به سمت یک معنویت دروغین و عدم تشخیص درست از غلط در این تیپ شخصیتی می شود.