در حال حاظر پرداختی ندارید: 0 تومان
تابهحال برایتان اتفاق افتاده است که در زمان خشم و عصبانیت، یا ابراز شادی و خوشحالی و … جلوی خودتان را بگیرید و نتوانید این احساسات را به خوبی بروز دهید؟ یا افرادی را دیدهاید که چنین خصوصیتی دارند و دیگران آنها را بیاحساس و بیتفاوت میدانند؟
همه ما با طرحوارههای ذهنی که از ابتدای کودکی و از طریق محیط آنها را به دست آوردهایم زندگی میکنیم. در بسیاری از موارد این طرحوارههای ذهنی به شکل ناسازگار و ناقص هستند که در نهایت به بروز مشکلاتی در شخصیت، افکار و رفتارهای ما میانجامند.
هر یک از این طرحوارهها دلایل و ریشههای مخصوص به خودشان را دارند و در شرایط گوناگونی بروز پیدا میکنند. بازداری هیجانی یکی از مهمترین طرحوارههایی است که عده زیادی را به خودش گرفتار و آنها از بسیاری فعالیتها دور کرده است.
در این مطلب از سوشیانت تست قصد داریم شما را با طرحواره بازداری هیجانی و علائم و نشانههای آن آشنا کنیم. اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری درباره طرحواره بازداری هیجانی داشته باشید و ریشههای تحولی آن را بدانید، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.
بازداری هیجانی یعنی چه؟
شاید بهتر باشد پیش از آنکه درباره طرحواره بازداری هیجانی و علائم و نشانههای آن صحبت کنیم، به مفهوم بازداری هیجانی بپردازیم. بازداری هیجانی به حالتی گفته میشود که فرد جلوی بروز احساسات و برونریزی آنها را بگیرد.
برای مثال زمانی که شما مانع از بروز بیرونی خوشحالی یا ناراحتی خودتان میشوید یا سعی میکنید که احساسات گوناگون درونیتان را پنهان کنید، به بازداری هیجانی روی میآورید. در واقع مقدار بسیار کمی از بازداری هیجانی در موقعیتهای خاصی از زندگی بسیار طبیعی و نرمال است.
اما مواردی وجود دارد که این بازداری هیجانی به مقدار بسیار زیادی رخ میدهد و میتوان باعث بروز مشکلاتی در افکار، رفتار، شخصیت و … فرد شود و خودش را به شکل یک طرحواره ناسازگار در بزرگسالی نشان دهد.
از نظر افرادی که طرحوارهی بازداری هیجانی دارند تجربه و ابزار هیجانیها و احساسات کار بسیار احمقانه و نشانهای از ضعف است. آنها حتی تکانهها و احساسات مثبت خود را نادیده میگیرند و سرکوب میکنند. آنها به شدت خشک و منطقی به نظر میرسند و تاکید عمدهای روی رفتارهای عقلانی دارند. این بیماران اظهار میکنند که در دورهی کودکی هنگامی که احساسی را تجربه یا ابراز کردهاند مسخره کردهاند. علاوه بر این ممکن است والدین، افرادی بسیار احساساتی بودهاند که افراد به خاطر احساسات بالای آنها آسیب دیده و تصمیم گرفته است که احساسات خود را سرکوب کند تا در امان بماند. این طرحواره خود را به شکل بازداری از خشم و پرخاشگری، بازداری از تکانههای مثبت مثل شادی ، بازداری از بیان آسیبپذیری و تاکید افراطی روی عقلانیت و نادیده گرفتن هیجانها نشان میدهد.
تعریف طرحواره بازداری هیجانی
بهترین تعریف از طرحواره بازداری هیجانی به این شکل مطرح میشود:« به بازداری افراطی اعمال، احساسات و ارتباطات که به شکل خودانگیخته انجام میگیرد، طرحواره بازداری هیجانی میگویند.»
به زبان ساده فردی که این طرحواره را درون خود دارد، به یک خویشتنداری خودخواسته مبتلاست که باعث میشود جلوی ابراز هیجانات، احساسات و … خود را بگیرد. طرحواره بازداری هیجانی در پی ترس و تلاش برای از دست ندادن و طرد نشدن از سوی دیگران یا احساس شرم و همچنین کنترل نداشتن بر تکانههای شخصی بروز میکند.
به همین دلیل اغلب کسانی که در برخورد با افراد طرحواره بازداری هیجانی قرار میگیرند، آنها را فردی بیتفاوت و بیاحساس مینامند که در بروز عواطف خودشان مشکل دارند.
مهمترین ویژگی افرادی با طرحواره بازداری هیجانی
افرادی که با طرحواره بازداری هیجانی درون خود زندگی میکنند، با ویژگیهای مشخصی شناخته میشوند و و رفتارهای خاصی در آنها بروز میکند. مهمترین ویژگیهای این افراد را میتوان در موارد زیر جستوجو کرد:
- این افراد از حرف زدن درباره هیجانات خود به شدت اجتناب میکنند و از آن گریزانند. در واقع در یک محدودیت هیجانی معین زندگی میکنند که در آن جلوی بروز احساسات و هیجانات درونی خود را میگیرند.
- این افراد به جای هیجانی یا بیانگر بودن (صحبت درباره احساسات و هیجانات)، از نظر عاطفی بیتفاوتند و معمولا برای کنترل تمایلات پرخاشگرانه خود تلاش میکنند.
- افرادی که با طرحواره بازداری هیجانی زندگی میکنند، در روابط بین فردی، خویشتنداری را جایگزین صمیمت میکنند و در واقع رابطه خود را بر پایه خویشتنداری بنا میکنند.
- آنها میترسند که اگر هیجاناتشان را بروز دهند، کنترل خود را از دست بدهند و به همین دلیل با طرد یا رهاشدگی روبهرو شوند.
- بیمارانی با این طرحواره ذهنی، از بروز هیجاناتی اجتناب میکنند که بهتر است بیان شود. باید گفت همه کودکان در برخورد با اطرافیان خود و برای حفظ احترام آنها، از بروز برخی هیجانات جلوگیری میکنند. اما بیماران طرحواره بازداری هیجانی به شکل افراطی این کار را انجام میدهند.
- این افراد آنقدر درگیر کنترل هیجانات و جلوگیری از آنها هستند که در اغلب موارد فراموش میکنند که رفتار عادی و طبیعی چیست و قادر به تفریح کردن نیستند.
- آنها بیشتر در حوزههایی مثل خشم، احساسات مثبت مثل خوشحالی، عشق و دوست داشتن و همچنین برانگیختگی جنسی به بازداری هیجانی روی میآورند و توانایی بیان آسیبپذیری و احساسات خود را ندارند.
- تاکید این افراد بر عقلانیت است و در بیشتر موارد این کار را به صورت افراطی انجام میدهند.
- به علت خشمی که درون آنها جمع میشود و آن را بروز نمیدهند، عموما نسبت به دیگران متخاصم هستند و دلخوری دارند.
- کسانی که این طرحواره را دارند، معمولا با افرادی وارد رابطه عاشقانه میشوند که بسیار هیجانی و تکانشی هستند! علت این اتفاق به احتمال زیاد، جنبه سالم شخصیت آنها و تمایل برای ظهور کودک خودانگیخته درونیشان است.
ریشههای تحولی طرحواره بازداری هیجانی
هر طرحواره با توجه به پیشزمینه و شرایط خاصی به وجود میآید و علل شکلگیری آن تحت تاثیر اتفاقات ویژهای است. ریشههای تحولی این طرحواره در موارد زیر جای میگیرد:
خانواده بسیار سختگیر
کودکانی که در خانوادههای بسیار سختگیر با قوانین سختگیرانه مشخص زندگی میکنند، اغلب به این طرحواره دچار میشوند. آنها به دلیل سختگیریهای والدین خود نمیتوانند هیجاناتشان را به شکل واقعی بروز دهند و همین مسئله زمینه بروز طرحواره بازداری هیجانی را در بزرگسالی فراهم میکند.
سرکوب احساسات
سرکوب احساسات از دیگر دلایل مهم شکلگیری طرحواره بازداری هیجانی است. کودکانی که احساساتشان از سوی دیگران نادیده گرفته شده و یا سرکوب میشود، در بزرگسالی این طرحواره درون آنها شکل میگیرد.
مسخره کردن و یا تلاش برای نادیده گرفتن احساساتی مانند غم، شادی و … از سوی دیگران، همگی باعث بروز طرحواره بازداری هیجانی میشوند.
ترس از بیان نیاز و احساسات
کودکانی که همیشه با ترس از بیان نیازها و احساسات خود روبهرو هستند و یا به دلیل نادیده گرفته شدن و … آن را بروز نمیدهند، به بازداری هیجانی مبتلا میشوند. جلوگیری از ابراز احساس یا نیاز در کودکی، زنگ خطری برای اصلاح رفتاری دیگران است.
درمان طرحواره بازداری هیجانی
درمان در بحث طرحوارهها اهمیت ویژهای دارد. همانطور که برای طرحواره وابستگی، طرحواره نقص و شرم و … درمان مشخصی وجود دارد، بازداری هیجانی هم روشهای درمانی معینی دارد.
طرحواره درمانی در درمان بازداری هیجانی نقش بسیار موثری دارد. روان درمانگری که به روش طرحواره درمانی عمل میکند، با شناخت هیجانات بیمار و ریشهیابی علل آن در کودکی، کمک میکند که این طرحواره ناسازگار درمان شود.
در این روش، درمانگر، بیمار را به سوی بیان هیجانات و احساسات و بروز آنها هدایت میکند، نه کنترل هیجان. به این ترتیب بیمار سودمندی و فایده ابراز هیجانات را میفهمد و تلاش میکند که علیه طرحواره خود بجنگد.
درمانگری که به درمان طرحواره بازداری هیجانی میپردازد، شبیه به والدین بیمار عمل میکند و در این مسیر الگوهای اشتباهی را که والدین به بیمار آموختهاند اصلاح میکند. بیمار یاد میگیرد که پیامدهای بروز هیجانهایش را بسنجد و بر اساس آن عمل کند.
در واقع هدف طرحواره درمانی در درمان بازداری هیجانی این نیست که بیمار را به فردی هیجانی و تکانشگر تبدیل کند، بلکه کمک میکند که بیمار با شناخت هیجانات خود، تلاش برای بروز آن و ارزیابی پیامدهای هیجان خود، بهترین برخورد را انتخاب کند.
چند نکته مهم درباره درمانهای روانشناختی
1. به هیچ عنوان بیمار را مجبور به درمان یا حضور در جلسات درمان نکنید. با این کار بیمار را از مسیر درمان دورتر میکنید. اجازه دهید که بیمار با تصمیم و اختیار خود برای درمان اقدام کند.
2. طرحواره درمانی، درمان بلند مدتی است که در گذر زمان و با تمرینهایی که درمانگر ارائه میکند نتیجه میدهد. بنابراین در مسیر درمان صبور باشید و بدون وقفه و به صورت مداوم در جلسات درمان شرکت کنید.
3. اگر فرد بیماری را برای درمان همراهی میکنید، همواره مشوق او باشید و او را برای ادامه درمان یاری کنید.
4. مرکز یا کلینیک معتبری را برای طرحواره درمانی انتخاب کنید و حساسیت زیادی را برای انتخاب درمانگر به خرج دهید.
بهترین کلینیک طرحواره درمانی کجاست؟
انتخاب کلینیک و مراکز درمانی روانشناسی، یکی از مهمترین و حساسترین انتخابها در مسیر درمان است. یک انتخاب اشتباه میتواند بیماری را تشدید کند و با به پیشرفت آن منجر شود.
برای انتخاب یک کلینیک معتبر با سابقه درخشان، بهتر است از جستوجوی اینترنتی یا پرسش از افراد با تجربه در این زمینه کمک بگیرید. به خاطر داشته باشید فقط مراکزی را انتخاب کنید که نام و نشانی روشن و مشخصی دارند و امکان بررسی سوابق و پیشینه آن وجود دارد.
همچنین با مطالعه سابقه کاری و تحصیلی درمانگران مراکز یا بررسی نظر کاربرانی که درون سایت کلینیکها قرار میگیرد، میتوانید یک انتخاب خوب و آگاهانه داشته باشید.
